Filiz Temiz

Şehirlerimizin sadece güzelliklerini, kahramanlıklarını anlatma, onu cicili bicili paketleyip sunma meylindeyiz. Tıpkı kendi hayatlarımızı sunarken yaptığımız gibi. Oysa izin versek şehirlerimiz acı hikayelerini de anlatsa; İzmir anlatsa, anlattıkça affetse, hem kendini hem ona yapılanları… 1923-1924 Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi, sadece zorunlu göçe maruz kalan binlerce insan için değil, kalıtsal yolla sonraki nesillere de aktarılan onarılmaz bir travma. Böylesine büyük bir acının birinci dereceden muhattabı olan İzmir’de konunun senede bir kez mübadil derneklerince düzenlenen -değerli bulmakla beraber gerekli derinlikten yoksun olduğunu düşündüğüm- anma törenleri ve terkedilmiş Rum köylerini barındıran şirin Ege kasabalarındaki eğlence mekanlarında uzo içip, sirtaki yaparak dostluk mesajları verildiğinin sanılmasından ibaret olması üzücü geliyor bana. Bu konunun izlerinin çok iyi sürülmesi, o büyük acının anısının kent belleğinde hak ettiği yeri bulması gerekiyor. Biz de İzmir’in trajedi haritasını oluşturma projemiz kapsamında bana göre mübadele izlerinin en iyi sürülebildiği yer olan Karaburun’da araştırmalar yapıyor, rotalar oluşturuyoruz. Bu yazıda bu rotaların bir bölümünü paylaşmak istedik.

Urla-İskele sahil şeridi boyunca denize hangi noktadan, hangi duygu haliyle bakarsanız bakın o etkileyici panorama içinde ilk dikkatinizi çeken şey Karantina Adası olur. Yıllar önce buraya ilk geldiğimde bir Urlalı olan eşime oraya neden Karantina Adası dendiğini sorduğumda ‘’Eskiden vebalılar orada tutulurmuş. Çocukken çok korkardık. Büyükler orada ölenlerin yakılıp sabun yapıldığını filan anlatırdı. Urla’nın tuhaf damarı çok beslenmiştir bu adadan. Çocuğa laf dinletmek için korkutucu hikaye arayan ebeveynlerin ya da sırf eğlence olsun diye arkadaş meclislerinde fantastik hikaye anlatmaya bayılanların hayal güçlerini besleyen...’’ O bunları anlatırken, yıllar sonra İzmir’in karanlık, trajik hikayelerini araştırmaya karar vereceğimden, Karantina Adasında bir belgesel çekmek için onun ilginç hikayelerine derinlemesine nüfuz edeceğimden henüz haberim yoktu.